''Τεχνολογική Πλάνη''

Του Γιώργου Στάμτση και Χάρη Δούκα,

Στη Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στη Γλασκώβη επιχειρείται να διατηρηθεί «ζωντανός» ο στόχος συγκράτησης της αύξησης της θερμοκρασίας στον πλανήτη στους 1.5 οC, μέχρι το τέλος του αιώνα. Σύμφωνα όμως με τις υπάρχουσες πολιτικές και αναπτυξιακές φιλοδοξίες, η αύξηση θα ξεπεράσει τους 2οC και ίσως προσεγγίσει τους 3οC (πρόσφατη δημοσίευσή μας στο Nature). Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επιδίωξη μείωσης κατά 55% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2030 σε σχέση με το 1990 δύσκολα θα επιτευχθεί, με τον απώτερο στόχο μηδενισμού των εκπομπών το 2050 να παραμένει με τα σημερινά δεδομένα άπιαστο όνειρο για την Γηραιά Ήπειρο.

Η δυσκολία επίτευξης των στόχων, σε συνδυασμό με την ενεργειακή κρίση κόστους και τον κίνδυνο της ευρωπαϊκής ενεργειακής ανεξαρτησίας, ανοίγουν εκ νέου τη συζήτηση των πυρηνικών, με προτροπή μάλιστα αρκετών χωρών (Γαλλίας, Φιλανδίας, Ρουμανίας, Πολωνίας μεταξύ άλλων). Μπορεί η σημερινή συγκυρία να δημιουργήσει, 10 χρόνια μετά το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα, μια πυρηνική αναγέννηση στην Ευρώπη;

Το βασικό πρόβλημα της αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων για μεγάλο χρονικό διάστημα παραμένει άλυτο. Επίσης, τα δεδομένα δείχνουν πως οι ευρωπαϊκοί αντιδραστήρες, όπως ο πυρηνικός σταθμός Hinkley Point C στο Ηνωμένο Βασίλειο, παραμένουν εξαιρετικά δαπανηροί (ουσιαστικά μιλάμε για έργα δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ ανά μονάδα). Τα νέα έργα, που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, σημειώνουν σοβαρές υπερβάσεις προϋπολογισμού, όπως ο πυρηνικός σταθμός 1,65 GW της Γαλλίας στο Flamanville (έχει ήδη ξεπεράσει  τα 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ). Είναι επίσης ιδιαίτερα πολύπλοκα έργα, που απαιτούν πολλά χρόνια για να υλοποιηθούν, με σοβαρούς κινδύνους καθυστερήσεων. Στη Φινλανδία, ο πυρηνικός σταθμός Οlkiluoto ολοκληρώθηκε με πάνω από 10 χρόνια καθυστέρηση και μεγάλες υπερβάσεις κόστους, ενώ ακόμα δεν έχει τεθεί σε λειτουργία. Για σεισμογενείς περιοχές, όπως στη χώρα μας, αυξάνεται κατακόρυφα το ρίσκο, καθιστώντας το κόστος τους απαγορευτικό, σε σχέση με άλλες δυνατότητες.

Η αξιοποίηση για παράδειγμα της γεωθερμίας στην Ελλάδα, για ελεγχόμενη ηλεκτροπαραγωγή, με ισχύ αντίστοιχη ενός πυρηνικού αντιδραστήρα, επιτυγχάνει ανταγωνιστικές τιμές (της τάξεως των 50-60 €/MWh, ενώ το πυρηνικό εργοστάσιο της EDF στη Βρετανία παράγει ηλεκτρική ενέργεια με τιμή πάνω από 130 €/MWh). Με τα ίδια χρήματα θα μπορούσαμε αντίστοιχα να ανακαινίσουμε περισσότερες από 100.000 κατοικίες.

Σε αυτό το σημείο καμπής, η Ευρώπη δεν θα πρέπει να παρασυρθεί από τη νέα πυρηνική πλάνη. Αυτό δεν αφορά την τεχνολογία της πυρηνικής σύντηξης, που είναι απόλυτα ασφαλής, χωρίς ραδιενεργά απόβλητα, αλλά βρίσκεται ακόμα στη φάση έρευνας και ανάπτυξης και ο δρόμος για την αξιοποίηση της παραμένει μακρύς. Στην καλύτερη περίπτωση θα δούμε τον πρώτο εμπορικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με πυρηνική σύντηξη τη δεκαετία του 2040. Όμως το στοίχημα της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης πρέπει να κερδηθεί την τρέχουσα δεκαετία. Για αυτό, η προσπάθεια προώθησης της εξοικονόμησης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να συνεχιστεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.

(ΤΑ ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ, 6/11/2021)